Verheldering Beroepenstructuur en APV

VNOP besteedt graag aandacht aan de ontwikkelingen rondom het APV en de beroepenstructuur, en de gevolgen daarvan voor het jeugddomein. Deze tekst is opgesteld door het NIP en met een oproep. We hopen hiermee veel ontwikkelingspsychologen te bereiken.

Vooraf
Er wordt binnen de psychologieopleidingen momenteel veel gesproken over ‘de’ beroepenstructuur en APV. Het is goed ons te realiseren dat het bij de Beroepenstructuur en Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen’ (APV) alleen gaat over (het toe leiden tot) de BIG-opleidingen en BIG-registraties, en niet over alle psychologen of alle opleidingstrajecten. Dat is met name voor opleiders in de ontwikkelingspsychologie van belang.
De verantwoordelijkheid van het opleiden van psychologen voor het jeugddomein gaat immers verder dan BIG. Er zijn andere opleidingsmogelijkheden voor universitair afgestudeerde psychologen, zoals het postmaster opleidingstraject Kinder- en Jeugdpsycholoog en de postmasteropleiding Schoolpsycholoog. Bovendien zijn er meer dan 4.000 psychologen met een masterdiploma werkzaam in de brede jeugdhulp.

Beroepenstructuur en APV – stand van zaken
Er liepen de afgelopen jaren twee grote programma’s rondom de psychologische BIG-beroepen, de Beroepenstructuur en APV.
Binnen de Beroepenstructuur (programma van de beroepsverenigingen NIP en NVP) ging het om een vereenvoudiging van de psychologische beroepen in de wet BIG. De beroepen Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP en de Gezondheidszorgpsycholoog zouden worden samengevoegd in één breed BIG-beroep: de gezondheidszorgpsycholoog-generalist; de Psychotherapeut zou worden samengevoegd met het specialisme klinisch psycholoog in een nieuw specialisme: KP-PT.
In APV (adaptieve psychologische vervolgopleidingen), een programma van de Opleidingsraad van de Federatie van Gezondheidzorgpsychologen en Psychotherapeuten (FGzPt), worden voorstellen uitgewerkt om de BIG-opleidingen toekomstbestendig te maken en te houden.

Huidige situatie (maart 2025)
Beroepenstructuur is van de baan.
APV-adviezen zijn aangeboden aan VWS en ter uitwerking van de adviezen is er een Implementatiecoalitie opgericht.

Stand van zaken Beroepenstructuur: het programma is afgesloten na het besluit van minister Agema om het wetsvoorstel dat ervoor nodig was in te trekken. De samenvoeging van de beroepen K&J NIP en GZ-psycholoog gaat niet door. Dat betekent dat het huidige BIG-beroep gz-psycholoog blijft bestaan, en dat ook het huidige NIP-register Kinder- en Jeugdpsycholoog en het daarbij horende opleidingstraject blijft bestaan.
Stand van zaken APV: de adviezen die zijn opgeleverd binnen het programma zijn aangeboden aan VWS. Het ministerie heeft steun uitgesproken voor de adviezen, en half februari 2025 is een Implementatiecoalitie opgericht om de adviezen uit te werken.

Aandachtspunten voor de universitaire opleiding
Hoewel het stopzetten van de Beroepenstructuur volgens de Opleidingsraad geen gevolgen heeft voor het uitwerken van adviezen van APV over de BIG-opleidingen, is er vanuit het perspectief van universiteiten wel degelijk iets om alert op te zijn. Want de universiteiten hebben een brede verantwoordelijkheid voor het opleiden van psychologen, niet alleen van diegenen die de gz-opleiding gaan volgen.
Wanneer het aantal BIG-opleidingsplaatsen structureel (veel te) klein blijft, en er wordt voor een beperkte groep ingezet op directe aansluiting van de masteropleiding op de BIG-postmasteropleiding in combinatie met een selectieve gz-master (alleen voor diegenen die de BIG-opleiding gaan volgen), dan is het van belang goed na te denken over de opleidingsperspectieven voor alle andere psychologen. Risico is dat er naast de selectieve gz-master alleen ‘alternatieve’ masters komen voor psychologen die ‘coach kunnen worden’.
Zo staat er in het Advies APV op hoofdlijnen:
“Als een student niet wordt geselecteerd voor de GZ-master, moet de universiteit de student kunnen verwijzen naar alternatieve masters die bijvoorbeeld wel beroepsperspectieven in de zorg of een vergelijkbaar werkveld bieden, zoals op het gebied van coaching, gezondheidsvoorlichting en – bevordering en preventie of beleid”.
Dat doet geen recht aan de volledige populatie van psychologen, en kan ronduit schadelijk zijn voor de kwaliteit van opleiden naast BIG.

Psychologen die na hun masteropleiding gaan werken en psychologen die een andere postmasteropleiding gaan volgen dan de gz-opleiding moeten ook een stevige bachelor-master opleiding krijgen. Pleidooi is alert te zijn op het feit dat:
– APV alleen gaat over (toe leiden tot) BIG-opleidingen
– er structureel te weinig gesubsidieerde BIG-opleidingsplaatsen zijn
– er structureel noodzaak is om psychologen ook buiten BIG goed op te leiden
– er ook voor psychologen die na hun universitaire opleiding gaan werken of een andere postmasteropleiding gaan volgen dan de gz-opleiding een stevige universitaire basis (masteropleiding) nodig is.

Inzoomen op opleiden voor het Jeugddomein
Als er één domein is waar we het ons niet kunnen permitteren psychologen onvoldoende toegerust in te zetten is het wel het Jeugddomein. Juist daar is het cruciaal dat we blijven inzetten op het (stevig) opleiden van psychologen, aan de universiteit en daarna (postmaster).
Dat kan niet alleen via het zeer beperkte aantal GZ-opleidingsplaatsen.
Het K&J-opleidingstraject en de K&J-registratie bij het NIP blijven bestaan, met mogelijkheid ook bij SKJ te registreren. Dit is voor het jeugddomein in lijn met de Jeugdwet, waarin in het kader van de verplichting voor aanbieders om te werken met geregistreerden wordt verwezen naar BIG of SKJ. Ook de postmasteropleiding Schoolpsycholoog in Amsterdam en Nijmegen blijft bestaan. Daarnaast zullen vele psychologen op masterniveau gaan werken in het jeugddomein, en zich daar al werkende verder ontwikkelen.

Voor al deze psychologen is een stevige universitaire basis (bachelor + master) essentieel, ook in de toekomst. Als de universiteiten zich hard willen maken voor behoud van gelijkwaardige masteropleidingen of -tracks naast een eventuele selectieve gz-master, dan is het van belang elkaar hier scherp op te houden en dit geluid ook kenbaar te maken binnen de Implementatiecoalitie van APV.
Want ontwikkelingen rondom de BIG-opleidingen hebben wel degelijk ook invloed op het opleiden van psychologen die geen BIG-opleiding gaan volgen.

Oproep
Binnen het NIP willen we in het kader van ons project Opleiden in het Jeugddomein graag verder praten met (post)universitaire docenten en opleiders met een hart voor de ontwikkelingspsychologie. Wil je je hierbij aansluiten, laat het weten via NIP-beleidsadviseur Britt van Beek (britt.vanbeek@nip.nl).